Oranjestad-Dia 4 di Maart 2014 WEB Aruba N.V. a cuminsa trabou na tuberia na Pos Chiquito. Un bisiña atento y certifica pa remove asbest y ex bombero na Merca a ripara cu e contratistanan di WEB no tawata kitando e tubonan cu ta contene asbest na un manera adecua. Aproximadamente 1 km di e tapa di e tuberia cu asbest a wordo kita. Y nan no a tuma ningun precaucion, pa decontamina e area, pa asina proteha e habitantenan y e medio ambiente. Pida di material cu ta contene asbest a keda tira rond den aire liber pa 36 ora largo y aproximadamente 1 km di e tapa a wordo kita y asbest den e tubonan a keda exponi na biento duro cu tawata supla pa 30mph. E bisiña preocupa a bati alarma na DTI cu consecuentemente a stop e trabou 1 dia despues, pa motibo cu e contratista no tawata tin certificacion valido pa traha cu asbest, y no ta riba lista di companianan aproba door di DTI y no tawata kitando e asbest segun richtlijnen di DTI.
Riba opdracht di DTI, WEB a busca un contratista di e lista aproba pa muha e tera tanten cu tawata trahando riba un plan van aanpak hunto cu DTI. Y dia 13 di Maart 2014 a jama un encuentro pa un anochi informativo urgente, cu 1 dia di aviso, pa trata na calma e habitantenan preocupa.
Den e encuentro a ser alega door di WEB cu nan no tawata na altura cu e contratista cu nan a usa na principio no tawata certifica. Den e encuentro nan a declara tambe cu nan a usa e mesun contratista tambe pa kita tuberia cu ta contene asbest na Zeewijk, Zeerover, Marinierskazerne y Valero y tawata den e ultimo fase di e trabounan na e tuberia.
Segun Richtlijnen di DTI prome cu traha riba material cu ta contene asbest mester informa DTI di esaki y DTI ta duna vergunning pa cuminsa e trabou a base di aprobacion di e plan di un compania cu ta conoci y aproba pa DTI.
WEB Aruba NV a pidi disculpa na e habitantenan pa nan omision y a compromete nan mes di tuma precaucionan necesario den futuro. Nan a comenta si, cu nan no lo pidi disculpa publico den medionan di communicacion pa motibo cu segun nan relacionista publico, Asha Dongen, nan ta prefera di tin contacto directo cu e habitantenan. Habitantenan a comenta cu den pasado nan no a wordo informa debidamente y no a ricibi carta manera declara door di WEB den ningun comunicado den prensa. Web ta insisti cu a entrega carta dia 4 di Maart 2014 pero ta comenta cu lo pone mas atencion na esaki den futuro.
WEB a duna di conoce cu 5 km di tuberia cu ta contene asbest a wordo kita caba na fin di aña di 2013 na Zeewijk y Valero y dos aña pasa na 2012 na Marinieskazerne door di e contratista cu DTI a desaproba. Nan a informa cu ainda falta 12 km di tuberia cu mester wordo kita na Pos Chiquito, Zeewijk y Marinierskazerne pa motibo cu a bin ripara cu e tuberia ta den mal condicion na momento cu a hasi limpi banda di e tubonan durante e ultimo kwartaal di aña pasa na Santo Largo.
Den e encuentro un habitante a comenta cu den pasado ela traha cu contratista pa kita tuberia pa WEB sin cu a tuma ningun precaucion pa nan mes ni e medio ambiente y e habitantenan den bicendario. Ela informa cu nan a laga e tubonan pa traha pier. WEB a remarca cu e tempo
ey nan a sigui proceduranan cu tawata tin na e momento ey. Habitante awo ta puntra su mes si su salud ta na peliger y si e area unda e tuberia a wordo kita y Hadicurari tambe a wordo contamina.
Habitantenan ta declara cu nan ta contento cu WEB Aruba N.V. a compromete su mes na tuma precaucion necesario di awo padilanti pero ta keda preocupa pa e consecuencianan pa nan salud di e contaminacion di asbest cu nan a wordo exponi na dje, durante tur e anyanan cu e tuberia tawata den mal condicion y especialmente durante e dianan cu WEB a duna opdracht pa kita e tuberia sin tuma e precaucionan necesario pa e habitantenan. Ta di remarca cu te ainda tin asbest na e tuberia y te ainda WEB no a duna opdracht pa kita esaki y unico prevencion cu a wordo tuma ta muha e tera pa preveni e particulonan los di asbest bula den aire y plastic a wordo lora rond di e tuberia cu tawata exponi.
Habitantenan ta puntra si WEB Aruba N.V. ta para responsabel tambe pa e testnan medico preventivo cu segun richtlijnen internacional mester wordo hasi na victimanan cu a wordo exponi na asbest, tur aña, pa resto di nan bida pa monitorea cualkier cambio den nan salud relaciona cu enfermedadnan cu por aparece relaciona cu exposicion na asbest. Ta di remarca cu segun estudionan hasi, e simptomanan di enfermedad relaciona cu asbest por aparece despues di 10 pa 50 aña y exposicion na asbest por causa mesothelioma, asbestosis, cancer di pulmon, cancer gastro-intestinal, cancer di stoma, cancer di esophagus etc.
General Director di WEB, sr. Oslin Boekhoudt, ta duna di conoce cu nan lo para responsabel solamente te na unda leynan di Aruba ta dicta. Esaki ta laga e habitantenan jega na e conclusion cu WEB no lo para responsabel pa e consecuencianan potencial pa nan salud pa e error cu WEB a comete mirando cu no ta existi ningun ley na Aruba cu nan por invoca y unico richtlijnen cu ta existi ta solamente aplicabel pa trahadornan cu ta kita asbest y medio ambiente.
Jean Wade, Managing Director di Caribe Alaska Health & Safety Specialist, cu tambe tawata presente na e encuentro di anochi informativo como specialista consehero di WEB, a comenta na e habitantenan presente cu e conclusion cu ela saca ta cu e habitantenan kier saca placa for di WEB pa cualkier enfermedad cu nan por haña den futuro y cu WEB no por carga e culpa completo pa e situacion en cuestion.
Un dia despues di e encuentro, habitantenan a mira Jean Wade cu empleadonan di WEB ta cana den e sitio contamina, sin proteccion, pa tuma muestra di e asbest na e tubonan. Ta di cuestiona Jean Wade su experticio mirando su negligencia pa tur precaucion internacional y di DTI ora ta traha cu asbest, unda cu ta bisa cu esta si ta sospecha cu tin asbest na un sitio, esaki mester wordo trata comosifuera tin asbest presente. Especialmente den e caso aki cu ja caba contratista aproba door di DTI y contrata door di WEB a constata cu tin asbest presente na e sitio.
Habitantenan ta simplemente pidiendo WEB hasi e minimo pa juda nan carga e consecuencianan di e error cu WEB a comete. WEB no por bai bek den tempo y rectifica e dañonan potencial cu nan a causa na e salud di e habitantenan pero si por juda na combati
e consecuencianan cu por presenta den futuro.
Contratista riba e panel ta remarca cu 1%-2% di asbest ta permitibel pa ta presente pero segun informacion di Asbestos Consulting & Training Systems, ningun percentahe di asbest ta wordo considera foi peliger. Y segun bisiña certifica e 1%-2% ta conta solamente pa trahadornan cu ta traha cu asbest den un lugar cu e asbest a wordo conteni, cu ta bisti trahe apropia y ta tuma turno pa mantene e contaminacion personal abou. Testnan hasi na Pos Chiquito ta mustra cu tin 10% di asbest tipo amosiet, tambe conoci como asbest bruin presente na e sitio. Tambe tin presente e tipo di asbest chrysotiel, tambe conoci como asbest blanco, den e insolacion na e tuberia. E asbest ta tipo ”friable” cu ta nifica cu asbest por garna y fibranan por los y bai den aire na momento cu maltrata esaki. Ta di remarca cu particulonan los di asbest por keda den aire pa tempo indefini y no por wordo degrada den naturalesa y esaki ta un di e propiedadnan di asbest cu a hasie asina popular y usa pa diferente proposito como cu e ta resistente na temperatura halto y ta hopi flexibel y durabel.
E fibra di asbest, en particular, esun di amosiet, tin e forma di un harpoen y unabes e drenta den bo pulmon e no por wordo saca bek door di hala rosea y no ta degrada den bo curpa y pa e motibo aki por causa cancer. Particulonan di asbest no por wordo detecta tampoco den bo curpa.
Entre tur tipo di asbest, e tipo amosiet, conforme cu ”the American Cancer Society” ta esun cu ta crea e riesgo mas grandi pa cancer y ta wordo usa mastanto den ”cement sheet” y insolacion di tuberia.
Ta di remarca cu no mas cu 30 meter lew di unda WEB a laga traha riba e tuberia, Kukwisa Scol Preparatorio ta situa unda por lo menos 60 mucha ta atende y te ainda SKOA no a adverti e mayornan di e trabounan cu WEB ta hasiendo, siendo cu nan a wordo poni na altura door di DTI. Kisas nan tawata warda riba resultadonan conclusivo pero atrobe ta di cuestiona nan metodo mirando cu unabes mas ta neglisha e richtlijn di DTI unda ta bisa cu unabes tin sospecho cu asbest ta presente na un sitio di trabou, tur precaucion mester wordo tuma comosifuera tin asbest presente pa mitiga cualkier riesgo cu esaki por crea.
Ta di spera cu WEB Aruba N.V. lo para responsabel pa trabou hasi na Pos Chiquito pero tambe na Zeewijk, Marinierskazerne y Valero y lo kita e tuberia na Pos Chiquito mas liher posibel y na e manera corecto, mirando cu ainda tin asbest na e tuberia na Pos Chiquito. Pero tambe ta di spera cu WEB Aruba N.V. lo para responsabel pa e consecuencianan potencial na e salud di e habitantenan concerni pa e error grave cu nan a comete.
Ta di comenta tambe cu mester di bin un mihor maneho entre esnan responsabel den gobierno pa proteccion, no solamente di e empleadonan cu ta traha cu asbest, pero tambe di e habitantenan cu por wordo exponi na asbest door di mal trabou di companianan negligente. Te ainda no ta existi ningun ley of maneho specificamente pa esaki.
Atentamente,
Habitante Pos Chiquito
Manda bo noticia of informacion pa nos na: theanchorman@johnnyhabibe.net – noticiero94@gmail.com