Archive for the ‘Johnny Habibe’ Category

MARISOL TROMP

ORANJESTAD – Den cuadro di e Plan Nacional pa atende cu e problema di cacho riba caya, Diaranson mainta a tuma luga e inauguracion di Centro di Control di Cacho (CCC) na Wayaca. Unda antes tabata conoci como e sitio unda cu tabata hiba mascotanan no desea pa ponenan ‘drumi’.

Minister Marisol Lopez – Tromp a splica cu Ministerio di Desaroyo Teritorial, Infrastructura y Medio Ambiente, desde 2019 ta forma parti di e comision encarga pa duna conseho y diseña un plan pa atende cu e problema menciona.

Ademas, e problematica di cacho ta amplio door cu mester atende cu e “kill cage” y cu e ley di cacho, cual ta rekeri un acercamento multi-disciplinario. Tras di e prome paso aki, tin cuater Ministerio envolvi.

A base di diferente reunion cu a tuma luga, a institui un comision di accion pa ehecuta e plan cu a diseña. Pa cual entre otro a tuma e decision pa renoba e edificio na Wayaca. E trabounan a inicia na februari 2020 pa cual DOW a keda encarga pa renoba y adapta esaki y Serlimar a percura pa e trabou di limpiesa na e sitio y den e area.

Banda di esaki, comunidad por spera cu City Inspector tambe tin personal disponibel pa sigui asisti cu e trabou di control manera cu a bin ta haci. Lo continua cu e control aki unda cu ta necesario conhuntamente cu ‘dog catcher’ di acuerdo cu e Plan Nacional.

Pa conclui, Minister Lopez -Tromp a enfatisa cu pa atende cu e problema di cacho riba caya e ta rekeri esfuerso no solamente di Gobierno, pero tambe hopi trabou y conscientisacion di cada ciudadano. E cambio aki ta cuminsa na cas, na e forma con nos ta cuida cu nos mascotanan y percura cu nan trato ta mane debe ser.

Photo_BENTA 94

C B S

Oranjestad – Pa medio di e comunicado di prensa aki, Oficina Central di Estadistica kier a informa y alabez invita e pueblo di Aruba pa e exposicion “E historia di Censo 1960-2020”. E expo aki ta conta e historia di Censo. E Censo ta duna nos e historia di e poblacion di Aruba y con esaki a desarroya den transcurso di decadanan.

Manera ta conoci cada 10 aña un Conteo General di Poblacion y Vivienda ta wordo haci, mihor conoci como Censo. Un Censo tin como proposito principal pa haya contesta riba cuater pregunta cardinal:

Den e expo e desaroyonan cu a tuma lugar den e poblacion di Aruba for di aña 1960 te cu 2010 ta wordo ilustra cu datonan di e Censonan cu a tuma lugar cada pasa 10 aña. E expo a wordo parti abase di e 4 preguntanan cardinal cu a wordo menciona ariba. Cada pregunta a wordo parti alabes den diferente temanan cu ta wordo presenta, entre otro, e grandura di e poblacion di Aruba, pais di nacemento, nacionalidad, educación y empleo, pa menciona algun.

Tambe un parti di e expo ta wordo dedica na e Metanan di Desaroyo Sostenibel (SDG’s). Den e parti aki ta duna un corto introduccion di e 17 metanan y ta ilustra algun dato relata na e metanan aki.

Tambe lo tin diferente video documentario cu CBS a traha cu ta ilustra cambionan a tuma lugar durante e ultimo decadanan y algun projeccionnan di e poblacion di Aruba.

Archivo Nacional Aruba tambe ta forma parti di e expo y a keda encarga cu ilustra con den pasado, otro tipo di “conteonan” di poblacion tabata wordo haci. Esakinan ta ilustra den forma di material y potretnan di antes.

Archivo Nacional tambe ta expone informacion tocante scalivitud na Aruba pa cual awe 1 di juli ta conmemora 157 aña di e fin di sclavitud na Aruba.

E participación di ANA na e exposicion tabata posibel door di e cofinanciamento cu nan a ricibi di Fundacion Amigonan di Archivo y di UNOCA. Un danki ta bay na e instancianan aki pa nan contribucion valioso.

CBS kier a duna un danki tambe na Archivo Nacional Aruba pa e uso di nan edificio pa e exposicion di e historia di Censo.

E expo lo ta accesibel pa publico entrante awe diahuebs 2 di juli te cu fin di aña 2020. E expo ta tuma lugar na e edificio di Archivo Nacional Aruba (Sabana Blanco 60) durante oranan di oficina: 8:00-12:00 pm y 1:30-4:00 pm.  E exposicion aki ta completamente gratis.

E exposicion tambe lo ta habri pa publico diasabra awo dia 4 di juli 2020 for di 10 or di mainta te cu 2 or di merdia. Henter pueblo di Aruba ta bon bini.

Photo_BENTA 94

EVELYN WEVER-CROES

Oranjestad – Prome Minister Evelyn Wever-Croes, den Conferencia di Prensa di diaranson anochi pa trece informacion di maneho di Gobierno pa cu desaroyonan di Covid-19, a duna un reflexion riba e importancia pa tin curashi den momentonan dificil, mescos cu e generacionnan prome cu nos cu a logra hopi pasobra nan no tawata tin miedo. Nan tawatin curashi y a logra cu trabou duro y awe nos por mira atras riba nan logronan. Nan ta nos inspiracion pa sigui y logra.

“Nos a cuminsa un etapa nobo, un etapa hopi importante pa nos tur na Aruba. E etapa aki ta cuminsa cu un poco nerviosismo y duda. Nos ta scucha duda cu si di berdad nos mester habri nos fronteranan, of si nos mester habri frontera cu Merca. Gobierno di Aruba ta monitoriando y evaluando e situacion y nos lo tuma decisionnan den bienestar di cada ciudadano di pais Aruba. 

Tambe tin duda si por viaha of den e temporada di vakantie cu ta den porta. Ta posibel pa viaha pero e ta keda algo hopi riesgoso. Mester corda cu si un persona bira malo den exterior y mester bay den cuarentena of isolacion, e lo cay riba propio gasto y lo mester keda mas largo den exterior. Tambe tin e risico cu tur pais por dal frontera cera pa motibo cu e casonan a escala. No lubida tambe cu ora di regresa Aruba, mester haci e test di Covid y bay un par di dia den cuarentena. 

Viahamento no ta facil e temporada aki y ta trece nerviosismo. Tin hende ta pro otro ta contra. Tur hende tin nan opinion y nunca bo por complace tur hende. Pero mi kier garantisa pueblo di Aruba cu nos ta scucha boso opinionnan y preocupacionnan y nos ta tene cuenta cu tur aspecto den interes di e ciudadano y pais Aruba. 

Tin biaha bo mester evalua kico ta mas importante y cu abo ta duna mas prioridad pero alfinal nos ta tuma nos decisionnan riba conseho di nos expertonan dunando prioridad na bo interes. 

Tur hende por tin nan preocupacion y duda pero nunca mester tin miedo. Laga nos pensa un rato riba e generacionnan prome cu nos cu a logra hopi pasobra nan no tawata tin miedo. Nan a mustra curashi. Si nos corda esnan cu tawata traha den mina di fosfaat/mina di oro, nan tawata tin nan preocupacion pero nan no tawata tin miedo. Nan a lora manga y bay traha cu curashi. Nos a conoce plantacion di aloe cu tampoco tawata facil. E refineria y e lucha pa nos autonomia. Si nos wak atras, tur a logra y nan a logr’e cu curashi y cu trabou duro. 

Laga nos wordo inspira door di nan den e etapa nobo aki na unda nos ta bay reconstrui nos economia bek, crea cupo di empleo y yuda esnan cu a perde nan empleo y entrada pa haña nan empleo bek y trece e progreso y bienestar cu nos mester pa Aruba”.

Photo_BENTA 94

Oranjestad – Violencia, esclavitud y discriminacion ta existi hopi siglo caba. Miho bisa, desde cu e ser humano a cuminsa pobla nos Tera. E Testament Bieu ta yen di violencia, pero mi ta menciona un cu a yama mi atencion como cu e tin di haber cu mi estudio/investigacion tocante violencia contra hende muhe. Esaki bo por lesa den e buki di Huesnan y ta trata di violencia y intencion di violacion di un Levitico, cu pa salba su mes ta entrega su concubina na e grupo di homber cu tabata buscando e Levitico, di e tribu di Levi, pa viol’e. E ta hasta bisa nan “bay cu ne y haci loke boso kier cune”. Y esey e grupo di homber a haci, loke awe nos ta yama “gangrape” y nan a laga e muhe casi morto dilanti di e cas unda su pareha tabata hospeda. Mi no ta cont’e tur pasobra e ta basta largo. Por fabor, busk’e y les’e.

Historia ta conta nos di esclavitud na e palacionan Romano y Griego y abuso fisico y sexual tanto contra hoben, hende muhe y hende homber. Especialmente abuso sexual ta muestra di PODER riba otro ser humano cu ta ser considera inferior. Den Siglo Medio of Edad Media, violacion tabata un castigo di Guerra y e pueblonan conkista tabata ser viola of uza como catibo. Pa hopi siglo violencia a domina e scenario. Ken no ta corda Rey Arturo y e Cabayeronan di Mesa Rondo? Tur hende tabata considera nan como heroe. Ken no a tende di Robin Hood y El Zorro cu tabata defende hende pober contra e malbadonan cu tabata oprimi e pueblo. Y pa hacie mas bunita: bo a yega di wak peliculanan di Walt Disney manera Sneeuwwitje (Blanca Nieves) y The Beauty and the Beast? Bo a yega di ripara cu ta trata di un “pelea” entre e hende bon y e hende malo? Y si no tabatin e HEKS (BRUHA) den e storia, lo bo no a gusta e storia pasobra e storia lo tabata laf! Di e manera aki nos a siña cu E BON ta triunfa y e MALO ta ser castiga of mata.Den bida real e realidad di e oppression y violencia contra e Pueblo tabata hopi mas cruel.

Den Testament Nobo ta aparece un homber yama Hesus, yui di Dios, manda pa Dios pa salba mundo. En realidad Hesus ta rebeldia contra e PODER di Roma cu tabata goberna henter Pueblo Hudiu y otro pueblonan den su alrededor. Pero Hesus tabata expresa su disgusto na un forma pacifico dor di predica cu nos mester STIMA otro manera Tata Celestial ta stima nos y hasta stima nos enemigo. Pakico anto un homber manera Hesus cu tabata sana enfermonan y hasta lanta hende for di morto, a ser mata di un manera asina cruel?? AHA, pasobra El a critica su propio sacerdotenan (lesa e parabola di e Bon Samaritano) y El a yama e Sumo Sacerdote Kaifas un CORUPTO. Boso ta reconoce e palabra ey? Kaifas a cuminsa haya miedo di Hesus pasobra hopi hende tabata sigui Hesus y Kaifas a haya e pensamento cu Cristo por a forma un grupo di hende asina grandi cu no solamente por a core cune pero hasta cu e representantenan di e poder di Roma, e Cesar y e Gobernador. Dus el a traha su plan pa kita Hesus for di caminda y como e Hudiunan NO tabatin ningun autoridad politico, Kaifas mester a acudi cerca e Romanonan pa captura Hesus y conden’e. Pa e haya hende pa grita pa crucifica Hesus el a PAGA un grupo di hendenan Hudiu pa pidi Pilato pa crucifica Hesus.  Ta zona conoci? E resto di e storia ey nos tur sa.

Ban tira un bista riba Merca. Un grupo di habitantenan di Europa, especialmente Inglaterra a cuminsa emigra pa e colonia di Inglatera cu awe nos conoce como Estadonan Uni di America. Exactamente, e gran Pais yama ‘United States of America’ tabata un tempo un COLONIA di Inglatera. E emigrantenan aki, yama ‘The founding Fathers’, a establece nan mes na e parti di e costa oriental y poco poco a cuminsa actua independientemente di Inglatera. Ora Inglatera a dicta cu tur comercio haci dor di e grupo aki, mester a pasa prome via Inglatera, un grupo di comerciante a PROTESTA contra esaki y a prefera di tira e saconan di blachi di te den laman: e asina yama Boston Tea Party. Nan a cuminsa lucha pa nan independencia, bou liderazgo di George Washington y nan mes a declara nan mes independiente na 1776. No lubida cu ora nan a cuminsa apodera di e teranan na Merca, nan a DISCRIMINA y pusha e Indjannan Nativo den “Reservations”, areanan reduci y reserva pa obliga e diferente tribunan Indjan pa nan biba eynan. Te dia di awe e Indjannan, nan ta yama nan mes e ‘Native Americans’, e Nativonan, pasobra nan ta e berdadero propietario di e teranan ey. Nan ta sigui cultiva nan idioma, cultura y artesania pa no perde nan propio identidad. Y nos por a lesa con nan a protesta contra pasamento di tubonan grandi pa transporta petroli riba terenonan cu pa e tribunan Indjan ta sagrado.

Nos tur a yega di tende di e CONKISTA di paisnan Centro y Sur-Americano pa e Spañonan y Portuguesnan. Y tambe di Conkista di paisnan manera India pa e Inglesnan, conkista di Sur-Africa y di Indonesia pa e Hulandesnan. Y pa nos NO lubida Aruba, Corsou, Bonaire, Saba, San Martin y St.Eustatius. Na Corsou Tula, un esclavo, a lanta pa su derechonan y el a ser tortura y mata. Na 1863 esclavitud a ser aboli riba papel pa Antiyas Neerlandes. Di tur e paisnan conkista nan a horta especienan, mineralnan, sucu, salu, oro, plata, diamante, catuna, piesanan di arte. Demasiado pa por menciona tur. Como e conkistadornan no a haya gran cos riba nos islanan, cu awe ta carga e nomber di Islanan Hulandes, nos islanan a ser batisa cu e nomber di “Islanan inutil’.

Nos tur conoce con e nativonan di e continente Africano a ser secuestra for di nan pais y nan famia, bati, maltrata y negocia cu doñonan di plantacionnan na Brasil, Surnam, Corsou, Cuba y Merca. Nos tur conoce e horornan cu a ser cometi contra e hendenan aki pa e hende Blanco por a sigui abusa di nan pa nan bira rico. Aki nos ta papiando di SECUESTRO,TRAFICACION DI HENDE, TORTURA di hende basa riba DISCRIMINACION.

Kico ta pasando na Merca awor? Maske e constitucion di Merca ta menciona cu tur hende naci riba su teritorio ta igual y tin e mesun derecho, den practica esaki NUNCA tabata e realidad. E autor di Proclamacion di Independencia y di e Constitucion di Merca, Thomas Jefferson, tabatin un concubina color scur, scondi, cu ken el a haya varios yui. Martin Luther King, un predicado Cristian, a protesta pacificamente, sin violencia contra e DISCRIMINACION aki. Den su famoso discurso “I have a dream” e ta conta di su soño unda cu tur hende di tur color ta sinta hunto manera ruman y ta Respeta otro. E tabata pidi pa DERECHONAN IGUAL (Equal Rights). Nan a batie, scupi den su cara, y secuestr’e pa spant’e. Kende tabata causa e terror aki? E asina yama KUKUXKLAN. Kende tabata nan miembronan? E obreronan blanco sin of di poco educacion bou liderazgo di polis y hefenen di polis. Pesey nan tabata tapa cara. Ora bo wak e pelicula di e marcha na Washington bo ta wak dr.Martin Luther King ta cana adilanti brasa cu mas di e lidernan di su movimento. Den e filanan cu ta sigui tin hopi representantenan di iglesianan di tur colo, di tur nominacion y religiosonan catolico. Presidente John F.Kennedy, e prome y te awor e unico presidente catolico di Merca, tabata apoya e pensamento de MLKing. Aki bo ta ripara cu MLKing tabata haya forza y poder, dus no tabata keda su contricantenan otro cos cu mat’e. Y mata tambe JFKennedy y su ruman homber Robert Kennedy. Maske cu e hendenan di color a haya despues mas derecho y mas chens di studia, tog e discriminacion a keda reina.

Semper tabatin un lider cu tabata lanta contra e abusonan aki. Dalai Lama, na Tibet; Mahatma Ghandi na India contra Inglatera, MLKing, contra racismo y discriminacion contra hende colo scur, Nelson Mandela contra ‘apartheid’ y Malala, un mucha muhe di 14 aña cu a pidi pa mucha muhernan haya permiso pa bay scol. Ripara tambe cu tur e personanan aki a hiba un lucha sin violencia. Algun a ser mata. Malala a ricibi un bala na su cabes. El a scapa milagrosamente y ta biba na Merca unda e ta sigui lucha pa respeta tur hende, tolerancia y derechonan igual, especialmente pa hende muhe. El a haya e Premio Nobel di Paz. Cu e premio aki el a haya un suma di placa cuantioso. El a dicidi di uza e placa ey pa laga traha scolnan na Palestina. Mi ta menciona aspectonan di e personanan aki cu ta caracterisa nan: spiritualidad, tolerancia, personanan pacifico, respetuoso, no materialista, no egoista y cu un moral halto.

Porfin na 2008 un homber di colo a ser elegi como Presidente di Merca. Un homber cu un nomber straño: Barack Obama. Un nomber original di Kenya. Un homber di raza mixto, mama Mericano y blanco, tata colo scur y di Kenya. Nos por corda con personanan importante y famoso di colo scur, manera Ophra Winfrey y Jesse Jackson  tabata yora publicamente ora Obama a ser elegi. Nan a considera esaki un Milager! Un homber cu un carisma enorme, senciyo, studia, sin pretencion, cu a pone su hendenan di seguridad sufri pasobra e tabata sali na pia pa cuminda e pueblo sin distinction di colo. Un primera dama bon studia, cu un diploma di ley obteni na e famoso Universidad di Harvard. Michelle Obama a cuminsa cu un programa di nutricion contra obesidad y diabetis. El a encurasha mucha muhenan pa studia. Barack y Michelle a duna un ehempel di un pareha uni pa amor, semper man teni, semper cu un mirada di amor pa otro. Hopi hende a pidi Michelle Obama pa core pa ser eligi como presidente di Merca. Mientras hendenan racista a yam’e :”an ape on high heels”, un macaco riba hilchi halto. E no a zundra bek. El a dal nan bek cu e frase “when they go low”, we go high”, ora nan rebaha nan mes, anos ta alza nos mes! Cua ta e les pa siña? Cu NO ta bo beyeza exterior sino bo beyeza interior ta esun cu ta conta! Unda e prome dama actual Melania Trump a keda? Bo no ta wak e y menos scuch’e. E no tin Nada di bisa. Famia Obama tabata trata hendenan cu tabata sirbi nan na e Casa Blanco, manera famia. Y e fotografo oficial a saca un buki di portretnan di e Presidente cu a conmove henter mundo!

Esta un diferencia grandi ora Trump a ser eligi como presidente. Un homber cu un pasado NO di gaba y cu tabatin relacion cu un ‘pornostar’, un actris di peliculanan porno. Un hende cu ta papia di un manera inmoral di hende muhe. Un hende cu a duda cu Presidente Obama lo a nace na Merca. Cua tabata e mensahe tras di esaki? Mi opinion: ki mishi un hende di colo scur ta Presidente di Merca y biba den Cas Blanco? E nomber di e ‘White House’ bo por interpret’e di dos manera!! Ripara con e ta trata e periodistanan colo scur of di otro pais manera China. Pone atencion na e foutnan grandi cu e ta comete ora e bay bishita otro dignatarionan. Y ta bisto pa TUR hende cu e relacion entre e y su casa NO ta nada amoroso. Ki contraste cu e ehempel cu Barack y Michelle Obama a duna! Awor aki Trump ta ser critica pa hendenan di su propio Partido. Hopi comediante y criticonan ta haci bofon di e hecho cu e no por pronuncia cierto palabranan bon. Publicamente ex-general y Ministro di Estado Collin Powell, y un di su conseheronan mas halto, John Bolton, a bisa cu e NO ta sirbi pa ta Presidente di e pais mas importante na y pa Mundo. Esta un berguensa, mientras e ta sigui gaba su mes y bisa cu ta e MIHO presidente cu Merca a yega di tin. Boso por compronde cu e RABIA cu ta biba bou di e población di colo, asina yama Afro-Americans ta lanta y ta hiba nan pa protesta. Den e clase di protestanan aki, otro gruponan cu otro agenda, ta aprobecha pa destrui y horta, cu e meta pa destabilisa e gobierno y pa hacie mas dificil pa goberna.Trump ta defende su mes bisando cu ora Obama tabata na mando “shootings’, tiramento inespera a tuma luga y hopi hende inocente a ser mata. Esey ta berdad. Pero e NO tabata un accion contra Obama. Especialmente hobennan cu a ser maltrata of ta victima di ‘bullying’ a comete e ‘shootings den desesperacion y den RABIA cu loke a pasa cu nan. Personanan mentalmente inestabel cu un rabia grandi den nan curpa cu kier tuma venganza. Mayoria di bes, nan ta mata nan mes despues di a tuma venganza. Nos tur a wak president Obama YORA na e momento ey y el a trata di pasa un ley pa controla bendemento di arma na Merca. Ken a stroba esey? Amigonan di Trump , doñonan di negoshinan di benta di arma!

Como ultimo punto tocante e tema aki, mi lo menciona algun Tratado importante tocante Derechonan Humano. Despues di Segunda Guerra Mundial, unda cu hopi hende y mucha inocente a ser mata riba orden di Hitler, a bin cu e sugerencia pa skirbi un Ley Internacional pa protege e derechonan Humano y preveni cu un raza of grupo grandi cu ta forma parti di un Pueblo, ser mata, pa motibo di un loco yena cu odio contra cierto hendenan.

  • Na 1950 e Tratado di Derechonan Humano a ser firma na Roma pa mas cu 100 pais. E Derechonan Humano ta basa riba valornan Cristian: respet, igualdad, stimacion pa e prohimo sin distinccion di raza of religion. E prome articulo ta conoci como e articulo ANTI-DISCRIMINATORIO: Tur hende ta igual, sin algun distinccion. E articulo aki tambe ta forma e promer articulo di e Prome capitulo di nos constitucion.
  • Despues a sigui e Tratado di New York cu ta tambe riba Derechonan Humano pero tambe politico. Esaki tambe ta basa riba anti-discriminacion.
  • E prome Tratado pa proteccion di Hende Muhe y pa elimina tur clase di DISCRIMINACION contra Hende Muhe, e asina yama Tratado di CEDAW.
  • A sigui cu e Tratado di Belem do Para, firma na Brasil cu e mesun motibo pa protege Hende Muhe contra violencia especialmente pa paisnan Centro y Sur America.
  • Na 1994 a ser firma e Tratado di Istanbul, inicia pa Union Europeo unda ta exigi cu esnan cu ta uza violencia contra hende muhe, mester ser persigui y castiga.
  • Mi no kier lubida di menciona e Tratado pa Derechonan di Mucha y Hoben cu a tuma HOPI aña pa esaki por a ser considera como un Tratado, pasobra varios pais NO kier a firma. Cua tabata e motibo? Economia di Hopi pais tabata y ainda ta depende di obra di man di Mucha y Hoben. Paisnan manera China, India, paisnan Asiatico y Sur-americano. Ripara por ehempel unda bo paña ta ser traha! Paisnan manera Bangladesh unda labor di mucha ta ser paga pa un suma miserabel. Mi ta papiando di marcanan di diseñadornan famoso. Cu e Tratado aki muchanan a haya  no solamente e derecho sino e obligacion di bay scol! Un detaye cu a resalta ta e hecho cu Merca a ninga di firma e Tratado aki. Cua ta e motibo? Pasobra e Tratado aki ta prohibi castigo fisico fuerte (batimento) di mucha y hoben. Y Merca a bisa cu no por kita e derecho di castiga e mucha y/of hoben for di e mayornan. E di dos motibo ta pasobra No por exigi di Merca pa NO ehecuta (mata) un menor di edad cu a comete un delito grave! Na Aruba nos NO conoce Pena di Morto den nos constitucion.
  • Un Tratado hopi importante ta e Tratado contra TORTURA. Hopi pais ta basa nan peticion riba e Tratado aki pa pidi nan ciudadanonan cu a ser aresta pa paisnan cu tin un dictatura, pa no ser tortura y mata. Pa menciona algun: Russia, Korea di Norte, Pakistan etc.

Despues di 70 aña di Tratadonan Internacional asina importante contra violencia, maltrato, tortura y violacion, ainda hopi atrocidad ta ser cometi contra e derecho di cada ser humano. Esey a pone mi perde e speransa di alcansa di biba pa wak un dia un mundo liber di violencia.

Mi a skirbi e articulo aki a peticion di varios ex-alumno/estudiante. Pa casualidad nos professor di Papiamento a pidi nos repasa un texto di sra.Ruthy Vrieswijk y a duna nos algun tarea. Mi ta felicita Ruthy cu el a tuma e curashi di skirbi tocante un topico No facil y carga cu sentimentonan negativo. Despues di e articulo aki lo sigui un articulo cu e titulo: Violencia, Racismo y discriminacion na Aruba?! E meta ta pa pone nos pensa riba e topiconan aki den nos comunidad y pa nos haci e esfuerso di trata otro miho y haci di nos isla un isla felis. Lily Marval

Photo_BENTA 94

 

EDGARD VROLIJK 1

Oranjestad -Na november 2017 pueblo a conoce un gobierno nobo y sigur un gobierno cu di ora cu a drenta a tope cu retonan dificil entrenan un situacion financiero desastroso y sigur aspectonan social neglisha pa añas. Y esakinan no a impedi nan di traha y sigur a sa di demostra di por a yega na un protocol cu Hulanda cu normanan halto pero asina mes a sa di cumpli

Normanan di protocol logra

Nos gobierno a hereda un desaster finaciero. Un pais cu na 2009 tabatin 43% di su GDP na debe y un debe nacional na 2.2 biyon florin. Den 8 aña nos a conoce 93% di nos GDP na debe y un debe nacional na 4,3 biyon florin y ainda proyectonan PPP na balor di 80 miyon pa paga tur aña pa 29 aña largo. Hulanda y Aruba a sera un protocol unda cu pa 2018 lo mantene e mesun deficit cu tabatin na 2017 unda cu tabatin 132 miyon na deficit pero Aruba a sa di yega na un deficit di 45 miyon. Pa 2019 Aruba por tabatin un deficit financiero di 25 miyon y nos Gobierno a caba cu un surplus di 11 miyon florin. Pa 2020 nos tabata riba e bon caminda unda cu den protocol mester tabatin un surplus di 25 miyon, pais Aruba tabata prognostica un surplus di 46 miyon y sigur den bista con 2018 y 2019 a bay e surplus aki lo ta tabata mucho mas ainda. Asina pueblo por wak cu cabalmente Gabinete Evelyn Wever-Croes a cumpli cu normanan stipula door di Hulanda y cu hopi a pensa cu no lo por logra y a logra y sigur nos tabata riba e caminda corecto, pero ni nos ni mundo a spera e Covid cu a trece Aruba tambe den problema paso nos no tin un buffer.

No tin buffer

Maske despues di Status Aparte nos isla compara cu otro islanan den Caribe a conoce desaroyo enorme, nos no a probecha pa crea un buffer pero a opta pa malgasta placa pero tambe proyectonan coruptivo cu pueblo mester a paga enbes di spaar. Ehempelnan ta: Garantianan di Sace unda nos mester a paga $100 miyon cash y 15 aña largo $15 miyon, Radar, Racetrack, Fondo di Desaroyo Sanicolaas, Radisson. Pa corona pueblo mes a sigui escoge su desgracia na momento cu a duna sr Mike Eman y AVP, despues di tur e malgastamento di placa, un biaha mas e oportunidad pa goberna y caba di destrui Aruba financieramente door di duplica nos debe. Banda di esaki laga proyectonan off balance pa paga na balor di 80,7 miyon pa 29 aña largo y unda no ta resta pa por crea un buffer y awe nos ta den e situacion penoso aki.

Nos dushi isla na e momentonan aki e unico manera di por lanta cabes ta door di reconstrui e pais aki hunto un biaha mas y e unico manera cu por logra esaki ta uni. Laga politica un banda paso na e momentonan aki pueblo sa cu ta netamente e politica populista a hiba nos financieramente unda nos ta y fanatismo no lo yuda nos sali di nos situacion, sino den union. Ademas, sigur cu cabes friu por pensa con nos lo por logra esaki y sigur con lo percura pa hamas nos bolbe cay den un situacion similar cu ta permiti cualkier otro gobierno mal usa nos fondonan.

Photo_BENTA 94

baba 8

Oranjestad-Sostenebilidad. E palabra aki ta wordo usa tur caminda rond di mundo. E ta representa e concepto cu tur loke nos haci y tur desicion cu nos tuma, ta dura pa hopi tempo, cu e no ta afecta naturalesa, cu nos por carga y sostene loke nos dicidi y crea pa hopi aña. Awendia no ta acceptabel pa tuma desicionnan cu ta daña medioambiente sin cu tin un bon proteccion. Tampoco ta acceptabel pa tuma desicionnan cu ta sirbi un meta a corto plazo so, pero cu a largo plazo ta resulta malo. Ta pesey hende, organisacionnan y partidonan politico cu no tin plannan pa futuro of ta pensa a corto plazo so, no ta sostene e concepto di sostenebilidad. E temanan di energia y finansa publico cu a y ta wordo discuti hopi den politica y comunidad na Aruba, ta bon ehempelnan di con ta maneha nos pais cu bista riba sostenebilidad a largo plazo.

ENERGIA

AVP ta na fabor pa cambia e forma cu nos ta genera energia na Aruba. Enbez di uza produtonan di petroleo, AVP kier uza energia di solo, biento, awa, etc. E motibo ta pasobra nan ta formanan di  energia cu ta sostenibel a largo plazo. Nan no ta caba nunca. Nan no ta daña medio ambiente. Ademas e cambio pa energia alternativo of renovabel, lo nifica cu a largo plazo Aruba no ta depende di otro paisnan pa su energia y nos ta spaar mas cu 300 miyon florin tur aña. No ta straño cu oposicion ta contra di energia renovabel y sostenibel. Nan no ta pensa a largo plazo.

ECONOMIA & FINANSA

Finansas publico ta otro bon ehempel. Si tabata pa oposicion, Hulanda y CFT, na 2009/2010 gobierno lo mester a tuma medida pisa pa saca nos pais di e abismo economico(-15% di GDP), social (desempleo +12%), decadencia y infrastructura antigua cu nos pais tabata aden. Si a haci esey e lo a strangula nos economia ainda mas y nos pais lo a keda pega den negativo. (Mira paisnan Europeo y mira nos hermana isla Corsow.) E recuperasion economico di Aruba den apenas tres aña, e recuperasion di forsa di compra y e cambionan structural den infrastructura di nos pais cu nos a wak den e ultimo añanan, hamas lo a tuma luga. E meta di corto plazo di Hulanda, CFT y oposicion, tabata y ta pa percura pa e cifranan di finansa publico so ta na orden. Loke sosode cu e resto di pais no ta importa nan. AVP al contrario a scohe pa cambionan structural pa diferente motibo: e cambionan y inversionnan structural ta percura pa henter nos pais sali for di e dobel crisis. E ta duna forsa bek na tanto Pueblo como comercio. E ta mehora e “producto Aruba” y prepara nos pais pa retonan den futuro. E cifranan di finansa publico ta importante. Pero esey no ta e unico cos cu ta conta. E calidad di bida, mas hende cu trabao, cuido di salud pagabel pa tur hende, entradanan mas sigur pa trahado y pensionado, miho oportunidad pa habri negoshi y haci ganashi, oportunidadnan nobo pa hobennan. Tur esaki ta mes importante pa nos pais. Un maneho cu ta dirigi riba tur esaki y no solamente riba cifranan bunita di finansa publico, ta un maneho sostenibel.

SOSTENEBILIDAD POLITICO

No ta straño cu oposicion politico na Aruba no ta kere den e concepto di sostenebilidad. Nan  metanan ta limita y di corto plazo. Nan ta kere den balansa presupuesto y finansa publico a corto plazo so. Pa AVP e bienestar di henter Pueblo ta bin na prome luga. Un miho economia, miho instructura cu ta crea oportunidadnan economico y social nobo. Esey ta crea e base pa balansa finansa publico tambe a plazo medio y sigura un pais sostenibel a largo plazo.   

RADIO SPOTS

bbo deficit

Oranjestad-Traha y laga publica 10 comunicado tur dia no ta ningun arte, sino ta muestra di un ansha di morto di un partido cu ya ta sintiendo e rosea cayente di un pueblo den dolor y desesperacion. Pueblo mes ta testigo con e lider di fraccion di AVP, Baba Herde diariamente ta haci  intentonan sobrehumano pa defende y tapa tur e maldadnan di su gobierno treciendo un gran cantidad di mentira y disparate den su comunicadonan.

Sinembargo remarcabel ta cu e persona aki no ta goza di ningun credibilidad den pueblo y den e ultimo 3 eleccionnan esaki a wordo comproba caba den e cantidad di votonan cu el’a ricibi: 139 voto na 2005, 313 voto na 2009 y 298 voto na 2013. Y den e fraccion di e 13 parlamentarionan di AVP mes, Baba ta aparece como e di 4 cu menos cantidad di voto. Pues si den 10 aña di ta activo den politica un persona asina no ta logra haya ni sikiera 300 voto, anto esaki ta bisa mas di su calidad como politico y cu e no tin cu warda ningun dia mas pa tuma honor na su mes y bati retirada for di politica.

Baha deficit y debe nacional

Despues cu ya pa algun siman caba Baba Herde porfin a cuminsa comprende e reforma fiscal di MEP, esta di cambia belasting directo pa indirecto y cu tur hende ta contribui e ora ey den caha di gobierno, awor e kier tilda MEP cu MEP a introduci BBO pa haya mas placa, siendo cu ta for di 1997 caba IMF tabata boga pa gobierno introduci e belasting indirecto aki. Partido AVP den gobierno nunca a mustra curashi pa haci esaki y ta danki na Gabinete Oduber cu na 2007 e BBO a wordo introduci. Enberdad, manera cu Baba mes a declara cu ‘gobierno di MEP a haya mas placa’, pero mester agrega cu hamas e sumanan extra aki a wordo malgasta manera cu partido AVP ta haciendo actualmente. Ora cu Baba ta referi na e añanan 2007 y 2008 di Gabinete Oduber, e mester comprende e cifranan den e tabel adhunto y admiti cu gran parti di e sumanan ricibi na BBO tabata pa baha e deficit di gobierno. Asina nos por mira cu e deficit a ser reduci for di -119.5 miyon florin na 2006 te cu -71.4 miyon na 2007. Y e reduccion di e deficit a continua e aña siguiente, esta na 2008 caminda a registra te hasta un Surplus di 51.4 miyon florin. Consecuentemente nos por mira tambe cu e debenan nacional a baha na 2008, compara cu 2007. Pues  locual Baba Herde kier bende pueblo, esta cu gobierno di MEP supuestamente a malgasta e sumanan ricibi di BBO ta un mentira flagrante, ya cu e sumanan aki a wordo aloca pa baha e deficit financiero y nos debenan nacional, algo noble cu AVP por siña di dje.

BBO y reapertura di Valero

Un otro manipulacion den e comunicado di Baba Herde ta cu e introduccion di BBO na 2007 supuestamente a causa e ceramento di e refineria Valero ‘poco tempo despues’. Esaki ta hopi straño, ya cu ta te despues di 6 aña (!), esta na final di 2012 e refineria Valero a cera bao di Gabinete Mike Eman. Hecho ta Baba mester splica pueblo di un bez pa semper, dicon su gobierno di AVP no a debolbe Valero e suma completo di 278 miyon florin di BBO y p’asina laga e refineria keda habri, manera cu awor e kier pretende? Pakico manera poco zamuro e gobierno di AVP a bula riba e sumanan di BBO ricibi di Valero y tambe di placa di Plant N.V. y a malgasta esakinan na nan antoho, lagando solamente rasca di huña atras den caha di gobierno?

8% ta menos cu 3%

Riba e ponencia di Baba Herde cu “MEP a impone BBO, MEP a defende BBO, despues MEP a bisa cu BBO ta un medida”, partido MEP kier ta hopi cla den esaki. E introduccion di BBO di 3% na 2007 bao di gobierno di MEP ta parti di un reforma fiscal cu desde algun decada caba mester a ser implementa na Aruba. Sinembargo ta e gobierno di AVP cu Baba ta defende ciegamente durante campaña a venena mente di pueblo cu e BBO aki ta un medida cu lo wordo elimina for di prome dia cu nan drenta gobierno. Awe Baba kier manipula mente di pueblo bisando cu ta te na 2016 e BBO lo wordo elimina (pues 6 aña despues di nan engaño electoral!), pero e no ta bisa acerca cu nan lo bay introduci un impuesto nobo ABB di 8%! Aparentemente pa Baba un biaha mas 8% ta menos cu 3%. Cu awe e BBO a ser aumenta te cu 3.5%, ta mas cu obvio cu esaki ta un medida cruel riba lomba di pueblo, ya cu e gobierno aki di AVP ta adicto na malgasta tur fondo publico y awe nan tin necesidad di sigui ranca mas placa di pueblo y p’asina nan fiesta por continua.

Finalmente, nos por mira pues cu e buraco cu AVP a coba pa MEP, awe nan mes a cay aden, pero cu un scenario tristo cu nan a lastra henter pueblo Arubano benta den e buraco aki.

ADVERTISE 3

Oranjestad-baba 8“Cada dia e meta y pensamento di AVP den gobernacion di nos pais ta bira mas cla. Cu cada reto of dificultad nobo, cu cada cambio den mundo cu tin influencia riba nos pais, cu cada desicion den Reino of den nos pais cu tin impacto riba nos economia y riba calidad di bida di nos hendenan, cu cada uno di nan e principionan politico, economico, social cu ta  guia e desicionnan di AVP, ta bira mas cla.” Lider di fraccion di AVP den Parlamento, Rene Herde’ a bisa esey ora e tabata splica desicionnan importante cu su fraccion a tuma den ultimo cinco añanan cu a pasa y e desicionnan cu tin na caminda. Segun Rene Herde’, AVP a bisa cu ta bay trece cambio. E cambionan ey no tabata tin di haci solamente cu stop e corupcion, abuso di poder, negligencia total di Pueblo y enrikesimiento di “friends and family” cu a conoce bou di gobiernonan di MEP. Rene Herde: “Si. E cambio mester a ensera e paro na e politica coruptivo di MEP. Pero mas cu esey, e cambio mester a ensera seguridad di entrada di Pueblo, den restablece y sigura forsa di fondonan social, den mas oportunidad pa hobennan, den respet pa e principio di “ley pa un y ley tur”, den cambionan economico, social y di infrastructura structural den nos pais, pa prepara nos pa retonan di futuro. Esey ta e curason di e cambionan cu nos a propone na Pueblo. Y nos ta realisando e cambionan aki tambe.”

ROBIN HOOD of WIN WIN

Oposicion na mas cu un ocasion a purba pinta e lider di AVP, sr. Mike Eman como “Robin Hood” y e fraccion di AVP como un grupo cu ta co’i placa di un y duna e otro. En realidad, loke AVP ta haci ta reparti tur cos miho y crea un situacion di WIN-WIN pa nos pais. Ora AVP a cambia e sistema di pensioen pa politiconan, a kita e previlegionan cu politiconan tabata tin y laga tur politico bay cu pensioen na e mes un edad cu resto di pueblo. (“ley pa un, ley pa tur”). Loke AVP a haci ora a introduci e ley di pensioen general pa tur trahado na pomp di gasoli, den tienda, restaurant y hotelnan, a sigura cu ora tur trahado baha cu pensioen pa e tin un miho entrada. Esta dos pensioen: e pensioen di behez y e pensioen di su hopi añanan di trabao. Anto a laga doñonan di trabou tambe paga p’e. Ora AVP a kita e prome mitar di BBO y a wak cu e prijsnan den supermarket y tiendanan no a baha, AVP a pone placa directamente den saco di Pueblo. AVP a duna trahadornan di gobierno e indexering cu nan no a haya pa 8 aña bou di MEP y a mehora nan posicion huridico. AVP a mehora e entrada di esnan cu ta depende di un ayudo social. AVP a mehora entrada di tur trahado den sector priva y di pensionadonan directamente cu e “reparatietoeslag”. AVP a usa placa di caha di gobierno pa e Pueblo mes. (Den tempo di MEP e tabata bay den saco di “friends and family”). Ora di baha e prijs di awa y coriente, AVP a scohe pa duna esnan cu menos entrada un rebaho mas grandi cu esnan cu tin un miho entrada. Kier men cu AVP no a kita nada di niun hende pa duna otro. AVP a reparti loke tin den un forma mas husto. AVP a laga esnan cu tin mas, parti cu esnan cu tin menos. Semper reparti tur cos mas husto. Semper wak pa esnan cu mas tin mester, haya un tiki mas.

AINDA FALTA

E maneho di reparti entrada miho, ta creando un pais mas husto. Pero nos sa miho cu niun otro cu nos tin un caminda largo di cana ainda. Ainda falta! Pero segun nos, esaki ta e caminda corecto pa cana. Enbez di kita di un y duna otro, nos tur ta carga tur peso hunto y laga mas hende carga e peso pa esnan cu tin menos forsa. Esaki ta segun nos e caminda husto. Esaki ta e liña berde den tur cos cu nos haci, segun Rene Herde’ di AVP.

RADIO SPOTS

Boshi Wever PPP

Oranjestad-Ta parce cu e gobierno actual ta sintiendo cu e rosea cayente di pueblo ta yegando cada bes mas y mas cerca. E motibo cu mi ta señala esaki, ta basa riba e forma di proceder di gobierno cu ta mustra di tin tur ingrediente di “damage control”.

Na prome lugar ta obvio cu a duna e prensa comprometi e ordo pa dera e pueblo bou di un gran cantidad di publicacion, na unda ta alaba e supuesto trabou “magnifico” cu e ministernan ta ehecutando actualmente. No ban lubida tampoco e plan fracasa di reparti “stickers”, na unda kier a desvia atencion despues cu Mike E. a firma e protocol cu Hulanda, y na unda a haci entrega di nos orguyo nacional, nos autonomia y nos Status Aparte.

E realidad ta completamente otro. Pueblo ta fada y cansa di tur e promesanan fofo y tambe di e corupcionnan masal cu ta tumando lugar den dia cla. Mi a señala caba e actuacion di Benny S. y Paul C. pa cu otorgamento di permiso. Tambe a relata e rol di Mike de M. y e supuesto “vakminister” Angel B.

Esun cu ta keda mantene e puesto di “clown” den e gabinete ta Alex S. Ta increibel con e ta kere di cuestiona e inteligencia di e pueblo aki cu ponencianan increiblemente infantil. Permitimi duna un paar di ehempel.
E minister kier laga nos comprende cu e extra medidanan cu gobierno ta tuma den e area di salubridad, ta necesario pa salvaguardia e cuido medico na Aruba.
Segun e minister e medidanan lo wordo introduci “suavemente” y nan no lo ta hopi. Igualmente e minister ta demostra di no tin un idea kiko ta come y bebe pa locual ta e expectativa di nos pueblo pa loke ta e cuido medico cu ta wordo brinda actualmente na Aruba. Ta wordo priminti un cuido di 5 strea, y e pueblo ta pagando pa un cuido di 5 strea, pero ta recibiendo un trato inferior. E minister no a caba di indigna pueblo suficiente, pasobra awor aki kier bay frega bou nan nanishi cuanto placa ta wordo gasta door di e pueblo malagradecido.

Nos por a tuma nota di diferente reportahenan cu ultimamente a tuma lugar riba tereno di deporte, y ken ta esun cu a duna acto di presencia, no esun di deporte pero su compinchinan den gobierno Mike E., Paul C. y hasta Dowers. Alex S. no sa nada di deporte y su falta di interes pa promove deporte na Aruba ta mas cu cla.
E minister a mustra den e dos aña cu e ta na mando di no tin atencion en absoluto pa deporte, apesar cu e mester ta na altura cu deporte ta un di e formanan mas exitoso pa reduci e gastonan medico door di prevencion di entre otro obesidad.

E menosprecio pa e pueblo Arubano a yega sin embargo su toppunt cu e declaracion cu a sali publica encuanto nombracion di un di tres director na hospital. E minister ta declara cu: “no tin candidato local cu a pasa ni e di prome seleccion basa riba e rekisitonan di e “profiel” pa un director pa Dr. Horacio E. Oduber Hospital. Lamentablemente e personanan local cu tin e caracteristicanan describi den e profile, no a solicita pa e funcion”. Alex S. ta expresa cu “e ta lamenta e resultado aki, pasobra e ta di opinion cu mester tin personanan local cu tin e capacidadnan rekeri pa ta un bon gerente di hospital.

Aruba tin alrededor di 60 aña ta mandando su yiunan di tera afo, pa sigui estudionan avansa den exterior. Ta sumamente straño cu den e sesenta aña no tin ningun Arubiano capas pa ehecuta e funcion menciona, of ta igualmente straño cu ningun Arubiano a solicita pa e funcion aki. KIKO TA FOUT ANTO. Nos hendenan no ta sirbi, of nan tin temor di wordo lastra door di politico y/of gobernantenan intransigente y anti-Arubiano.

By the way, kende den parlamento a bay controla cuanto tempo e minister di salubridad ta dedica na cumpli cu su funcion como minister. E minister, despues di a acepta e funcion di minister y asina retira voluntariamente di su trabou como specialista medico, a cuminsa eherce su trabou como specialista atrobe supuestamente parcialmente. Tin indicacion sinembargo cu e lo ta dedica bastante tempo na hospital, y si esey ta e caso anto lo e informacion aki ta duna mas peso na e caso cu reduccion di gastonan di gobierno ta posibel si reduci e ministernan atrobe pa siete, pasobra awor aki ta toch 8.5 minister ta den funcion completo

spots 2

Baba7

Oranjestad-“E derecho di cada ciudadano pa lanta un organisacion of afilia su mes na un organisacion, ta un derecho fundamental di nos democrasia. Uno cu nos mester cuida y salvaguardia semper. AVP lo defende e derecho ey semper y pa tur hende”. Asina Rene Herde’ di AVP a declara den e conferencia di prensa di e fraccion di AVP diahuebs mainta. Pero e critica cu e a expresa riba MEP cu nan ta lanta organisacionnan manera “Grupo di 7” y “PARA”, no tin nada di haci cu discriminacion. E critica cu Rene Herde a lansa algun siman pasa ta cu e partido MEP ta lanta tur sorto di organisacion bou otro nombernan pa haci trabou cu MEP mes no kier of por haci. E “Grupo di 7” y e grupo “PARA” ta dos ehempel di esey.

E META TA CONTA

E echo cu den e organisacionnan cu MEP ta lanta no semper tin miembronan cu ta riba e lista di MEP pa eleccion, no kier men cu e no ta un organisacion di MEP. Tur e miembronan di e “Grupo di 7” ta MEP of ta wordo stimula y sosteni door di MEP pa haci e trabou di crea intrankilidad, ofende y intimida hende. Esey ta e ambiente cu MEP kier crea na Aruba. E “Grupo di 7” ta haci e trabou aki pa nan. E “Grupo di 7” ta e proptoypo di organisacion cu MEP ta lanta.

Rene Herde’: “E grupo “PARA” tin algun miembro cu no ta miembro di MEP, pero nan ta hende cu – mescos cu AVP – kier wak e refineria habri. Nan ta entre otro ex-empleadonan di e refineria of ciudadanonan cu kier wak e refineria habri di berdad. Ta nan mes a scohe pa ta miembro di e grupo “PARA”. Nan ta responsabel pa loke nan haci den y cu e grupo aki. Loke mi ta spera cu nan ta realisa, ta cu e meta real y final di e grupo PARA no ta pa habri e refineria. E meta final di PARA ta uno politico cu kisas ainda no ta conoci pa nan. Cu tempo nan lo wak esey. Ta na esey ami ta referi ora mi bisa cu PARA ta un instrumento di MEP. E reunion di siman pasa na San Nicolas ta demostra e meta di PARA y MEP. Tanto e organisacion di e anochi, e forma cu ela tuma luga, esnan cu a para ataca y ofende invitadonan, ta confirma e meta politico di PARA. Hasta e moderador di e anochi ta un activista di MEP. Mi ta pidi pa PARA pasa henter e video di e reunion na San Nicolas na television pa Pueblo wak pa su mes kico PARA a haci. Ta duel mi cu hendenan cu sinceramente – mescos cu AVP- kier wak un re-apertura di e refineria, ta forma parti di e grupo PARA. Mi ta spera cu nan realisa lihe ta kico nan a hinca nan mes aden.”

94 Class